Doanh nghiệp phải thực hiện những thủ tục nhất định để thể hiện sự chấm dứt tồn tại một chủ thể kinh doanh và các cơ quan nhà nước, cơ quan đăng ký kinh doanh có thể kiểm soát được sự ra đời cũng như chấm dứt hoạt động của một doanh nghiệp. Vì vậy, thủ tục giải thể một doanh nghiệp, phải vừa bảo đảm quyền tự do, chủ động của chủ doanh nghiệp lại vừa bảo hộ lợi ích chính đáng của các chủ nợ, đồng thời cũng phải đảm bảo theo dõi để xóa tên doanh nghiệp trong hồ sơ quản lý của cơ quan nhà nước. Việc giải thể doanh nghiệp được thực hiện theo 4 bước sau đây. Bước 1: Thông qua quyết định giải thể doanh nghiệp Trong mọi trường hợp, doanh nghiệp giải thể phải đưa ra quyết định giải thể. Trong thời hạn bảy ngày làm việc kể từ ngày thông qua, quyết định giải thể phải được gửi đến cơ quan đăng ký kinh doanh, tất cả các chủ nợ, người có quyền, nghĩa vụ và lợi ích liên quan, người lao động trong doanh nghiệp và phải được niêm yết công khai tại trụ sở chính và chi nhánh của doanh nghiệp. Đối với trường hợp mà pháp luật yêu cầu phải đăng báo thì quyết định giải thể doanh nghiệp phải được đăng ít nhất trên một tờ báo viết hoặc báo điện tử trong ba số liên tiếp. Quyết định giải thể phải được gửi cho các chủ nợ kèm theo thông báo về phương án giải quyết nợ. Thông báo phải có tên, địa chỉ của chủ nợ; số nợ, thời hạn, địa điểm và phương thức thanh toán số nợ đó; cách thức và thời hạn giải quyết khiếu nại của chủ nợ. Bước 2: Thanh lý tài sản doanh nghiệp Chủ doanh nghiệp tư nhân, Hội đồng thành viên hoặc chủ sở hữu công ty, Hội đồng quản trị trực tiếp tổ chức thanh lý tài sản doanh nghiệp, trừ trường hợp Điều lệ công ty quy định thành lập tổ chức thanh lý riêng. Các khoản nợ của doanh nghiệp được thanh toán theo thứ tự sau đây: Các khoản nợ lương, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật và các quyền lợi khác của người lao động theo thỏa ước lao động tập thể và hợp đồng lao động đã ký kết; Nợ thuế và các khoản nợ khác. Sau khi đã thanh toán hết các khoản nợ và chi phí giải thể doanh nghiệp, phần còn lại thuộc về chủ doanh nghiệp tư nhân, các thành viên, cổ đông hoặc chủ sở hữu công ty. Tham khảo dịch vụ tư vấn thành lập công ty trọn gói tại TP.HCM. Bước 3: Gửi hồ Sơ Giải thể doanh nghiệp đến cơ quan đăng ký kinh doanh Trong thời hạn 07 ngày làm việc, kể từ ngày kết thúc việc giải thể doanh nghiệp và thanh toán hết các khoản nợ của doanh nghiệp, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp gửi hồ sơ giải thể doanh nghiệp đến cơ quan đăng ký kinh doanh hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý về đầu tư. Thành viên Hội đồng quản trị công ty cổ phần, thành viên Hội đồng thành viên công ty TNHH, chủ sở hữu công ty, chủ doanh nghiệp tư nhân, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, thành viên hợp danh chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của hồ sơ giải thể doanh nghiệp. Trường hợp hồ sơ giải thể không chính xác, giả mạo, những người nói trên phải liên đới chịu trách nhiệm thanh toán số nợ chưa thanh toán, số thuế chưa nộp và quyền lợi của người lao động chưa được giải quyết và chịu trách nhiệm cá nhân trước pháp luật về những hệ quả phát sinh trong thời hạn 3 năm, kể từ ngày nộp hồ sơ giải thể doanh nghiệp đến cơ quan đăng ký kinh doanh hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý về đầu tư. Bước 4: Xóa tên doanh nghiệp trong sơ đăng ký doanh nghiệp hoặc số đăng ký đầu tư Trong thời hạn 7 ngày làm việc, cơ quan nhận hồ sơ giải thể doanh nghiệp thông báo với cơ quan thuế, cơ quan công an về việc giải thể doanh nghiệp và xóa tên doanh nghiệp trong sổ đăng ký doanh nghiệp hoặc sổ đăng ký đầu tư, nếu cơ quan thuế và cơ quan công an có liên quan không có yêu cầu khác. Việc giải thể các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế được thành lập và hoạt động theo quy định của các luật chuyên ngành thực hiện theo quy định của pháp luật về chuyên ngành đó. Giải thể doanh nghiệp bị thu hồi đăng ký doanh nghiệp Trường hợp doanh nghiệp bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, doanh nghiệp phải giải thể trong thời hạn sáu tháng, kể từ ngày bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Trình tự và thủ tục giải thể được thực hiện theo quy định chung. Sau 06 tháng, kể từ ngày quyết định thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp mà không nhận được hồ sơ giải thể doanh nghiệp, thì doanh nghiệp coi như đã được giải thể và phòng đăng ký kinh doanh xóa tên doanh nghiệp trong sổ đăng ký doanh nghiệp. Trong trường hợp này, người đại diện theo pháp luật, tất cả thành viên đối với công ty TNHH hai thành viên trở lên, chủ sở hữu công ty đối với công ty TNHH một thành viên, chủ doanh nghiệp tư nhân đối với doanh nghiệp tư nhân, tất cả thành viên hội đồng quản trị đối với công ty cổ phần và tất cả thành viên hợp danh đối với công ty hợp danh liên đới chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác chưa thanh toán. Các hoạt động bị cấm kể từ khi có quyết định giải thể Kể từ khi có quyết định giải thể doanh nghiệp, nghiêm cẩm doanh nghiệp, người quản lý doanh nghiệp thực hiện các hoạt động sau đây: Cất giấu, tẩu tán tài sản; Từ bỏ hoặc giảm bớt quyền đòi nợ; Chuyển các khoản nợ không có bảo đảm thành các khoản nợ có bảo đảm bằng tài sản của doanh nghiệp; Ký kết hợp đồng mới không phải là hợp đồng nhằm thực hiện giải thể doanh nghiệp; Cầm cố, thế chấp, tặng cho, cho thuê tài sản; Chấm dứt thực hiện hợp đồng đã có hiệu lực; Huy động vốn dưới mọi hình thức khác. Chấm dứt hoạt động chi nhánh Chi nhánh của doanh nghiệp được chấm dứt hoạt động theo quyết định của chính doanh nghiệp đó hoặc theo quyết định thu hồi giấy chứng nhận hoạt động chi nhánh của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Thủ tục giải thể chi nhánh thực hiện tương tự giải thể doanh nghiệp. Doanh nghiệp có chi nhánh đã chấm dứt hoạt động chịu trách nhiệm thực hiện các hợp đồng, thanh toán các khoản nợ, gồm cả nợ thuế của chi nhánh và tiếp tục sử dụng lao động hoặc giải quyết đủ quyền lợi hợp pháp cho người lao động đã làm việc tại chi nhánh theo quy định của pháp luật. Hồ sơ chấm dứt hoạt động chi nhánh bao gồm: Quyết định của doanh nghiệp về chấm dứt hoạt động chi nhánh hoặc quyết định thu hồi giấy chứng nhận hoạt động chi nhánh của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Danh sách chủ nợ và số nợ chưa thanh toán, gồm cả nợ thuế của chi nhánh và nợ tiền đóng bảo hiểm xã hội; Danh sách người lao động và quyền lợi tương ứng hiện hành của người lao động; Giấy đăng ký hoạt động của chi nhánh; Giấy xác nhận của cơ quan công an về việc hủy con dấu của chi nhánh. Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp và Giám đốc chi nhánh bị giải thể liên đới chịu trách nhiệm về tính trung thực và chính xác của hồ sơ chấm dứt hoạt động chi nhánh. Trong thời hạn 7 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ chấm dứt hoạt động chi nhánh, cơ quan đăng ký kinh doanh hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý về đầu tư xóa tên chi nhánh trong sổ đăng ký hoạt động chi nhánh. Pháp luật Việt Nam cần bổ sung những chế tài thích hợp đối với cá nhân những người có trách nhiệm trong các doanh nghiệp đã giải thể mà không thực hiện đầy đủ những quy định của pháp luật về giải thể để kiên quyết xử lý những doanh nghiệp lợi dụng giải thể để trốn tránh việc thanh toán nợ trong kinh doanh, kể cả nợ thuế với Nhà nước, đặc biệt đối với những doanh nghiệp bị bắt buộc giải thể khi bị thu hồi đăng ký kinh doanh. Đồng thời, phải có những chế tài đối với các cơ quan nhà nước có liên quan đến các bước trong thủ tục giải thể doanh nghiệp nhằm tăng cường trách nhiệm trong việc theo dõi doanh nghiệp thanh toán nợ theo quyết định giải thể và xóa tên doanh nghiệp trong sổ đăng ký doanh nghiệp, sổ đăng ký đầu tư để bảo hộ lợi ích chính đáng của các chủ nợ và người tiêu dùng, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh. Những quy định về việc thành lập công ty mới hoặc thủ tục giải thể doanh nghiệp được quy định rõ trong Luật Doanh Nghiệp 2020.
