Giao dịch vô hiệu toàn bộ và giao dịch vô hiệu từng phần trong hợp đồng dân sự

Hợp đồng dân sự có thể bị coi là vô hiệu khi hợp đồng đó trái với những quy định của pháp luật và không có đủ những điều kiện để có hiệu lực của hợp đồng. Điều kiện vô hiệu đối với hợp đồng dân sự được quy định như đổi với giao dịch dân sự vô hiệu.

Người ta phân biệt hai loại giao dịch vô hiệu toàn bộ và giao dịch vô hiệu từng phần. Giao dịch dân sự vô hiệu từng phần khi từng phần của giao dịch bị coi là vô hiệu nhưng nó không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại của hợp đồng.

Các trường hợp hợp đồng vô hiệu được quy định từ Điều 127 đến điều 135 Bộ luật Dân sự 2005 với những trường hợp điển hình sau đây.

Một là, giao dịch dân sự có mục đích và nội dung vi phạm điều cấm của pháp luật, đạo đức xã hội thì bị coi là vô hiệu. Vi phạm điều cấm của pháp luật là việc các bên thỏa thuận với nhau để thực hiện những công việc mà pháp luật cấm thực hiện. Trái đạo đức xã hội là vi phạm những chuẩn mực ứng xử chung trong đời sống xã hội được cả cộng đồng thừa nhận và tôn trọng.

Hai là, các bên xác lập giao dịch dân sự một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch khác thì giao dịch giả tạo bị coi là vô hiệu. Trong trường hợp xác lập giao dịch giả tạo nhằm trốn tránh nghĩa vụ với người thứ ba thì giao dịch đó là vô hiệu.

Tham khảo dịch vụ thành lập công ty trọn gói tại TP.HCM.

Ba là, giao dịch dân sự do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự hoặc người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập bị coi là vô hiệu khi giao dịch này theo quy định của pháp luật phải do người đại diện của họ xác lập, thực hiện.

Bốn là, giao dịch dân sự vô hiệu do bị nhầm lẫn. Khi một bên có lỗi vô ý làm cho bên kia nhầm lẫn về nội dung của giao dịch dân sự mà xác lập giao dịch thì bên bị nhầm lẫn có quyền yêu cầu bên kia thay đổi nội dung của giao dịch đó, nếu bên kia không chấp nhận thì bên bị nhầm lẫn có quyền yêu cầu Toà án tuyên bố giao dịch vô hiệu.

Trong trường hợp một bên do lỗi cố ý làm cho bên kia nhầm lẫn về nội dung của giao dịch thì được giải quyết theo quy định tại Điều 132 của Bộ luật này.

Năm là, khi một bên tham gia bị lừa dối hoặc bị đe doạ thì có quyền yêu cầu Toà án tuyên bố giao dịch dân sự đó là vô hiệu. Lừa dối trong giao dịch là hành vi cố ý của một bên nhằm làm cho bên kia hiểu sai lệch về chủ thể hay tính chất của đối tượng hoặc nội dung của giao dịch dân sự. Đe dọa trong giao dịch là hành vi cố ý của một bên làm cho bên kia buộc phải xác lập, thực hiện giao dịch. Vì vậy, chỉ cần một bên có hành vi này thì giao dịch đó bị coi là vô hiệu.

Sáu là, giao dịch dân sự vô hiệu do người xác lập không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình. Người có năng lực hành vi dân sự nhưng đã xác lập giao dịch vào đúng thời điểm không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình thì có quyền yêu cầu Toà án tuyên bố giao dịch dân sự đó là vô hiệu.

Bảy là, giao dịch dân sự bị coi là vô hiệu do không tuân thủ quy định về hình thức. Trong trường hợp pháp luật quy định hình thức giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch mà các bên không tuân theo thì theo yêu cầu của một hoặc các bên, Toà án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác quyết định buộc các bên thực hiện quy định về hình thức của giao dịch trong một thời hạn, quá thời hạn đó mà không thực hiện thì giao dịch đó bị coi là vô hiệu.

Ngoài ra, sự vô hiệu của hợp đồng chính làm chấm dứt hợp đồng phụ, trừ khi các bên có thoả thuận hợp đồng chính được thay the bang hợp đồng phụ. Nhưng sự vô hiệu của hợp đồng phụ không làm chấm dứt hợp đồng chính trừ khi các bên có thoả thuận với nhau.

Việc tuyên bố một hợp đồng dân sự vô hiệu thuộc thẩm quyền của Tòa án.Đối với trường hợp vô hiệu do vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội; vô hiệu do giả tạo thì thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu là không bị hạn chế. Đối với các trường hợp khác, thời hiệu này là hai năm, kể từ ngày giao dịch dân sự được xác lập. Những quy định về việc thành lập công ty mới được quy định rõ trong Luật Doanh Nghiệp 2020

Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kế từ thời điểm xác lập. Giao dịch dân sự vô hiệu được xử lý như sau: Các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận, nểu không hoàn trả được bằng hiện vật thì phải hoàn trả bằng tiền, trừ trường hợp tài sản giao dịch, hoa lợi, lợi tức thu được bị tịch thu theo quy định của pháp luật. Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường thiệt hại.