Cơ chế bệnh não gan Nhiều chất độc từ máu hệ tiêu hóa, nhất là chất chứa nitơ không được gan chuyển hóa, qua hệ tuần hoàn thấm qua hàng rào máu não làm rối loạn chức năng não. Amoniac, mercaptan và các axit béo chuỗi ngắn có tác dụng gây độc. Khi đã ở trong mô não, các chất độc gây ra những thay đổi dẫn truyền thần kinh ảnh hưởng đến ý thức và hành vi dẫn đến rối loạn chức năng ngoại vận động, cũng như các triệu chứng có trong HE. Ngoài ra, lý thuyết ức chế chất dẫn truyền thần kinh GABA cũng được tìm thấy là tăng trong dịch não tủy của bệnh nhân HE. Các chất độc hại thần kinh trung ương khác bao gồm các hợp chất giống như benzodiazepine, mangan, các gốc oxy tự do, opioid mạch vòng và oxit nitric. Các yếu tố nguy cơ của bệnh não gan – Tăng hàm lượng nitơ do xuất huyết tiêu hóa, nhiễm độc niệu, nhiễm trùng, đặc biệt là cổ trướng, mất cân bằng điện giải, truyền máu, táo bón, mất nước trong tiêu chảy cấp và không tuân thủ duy trì lactulose. – Giảm bài tiết chất độc do shunt porto-host, phẫu thuật, TIPS. – Rối loạn hệ thần kinh do thuốc: benzodiazepin hoặc thuốc kích thích tâm thần. – Tổn thương tế bào gan do tiếp tục sử dụng rượu, ung thư biểu mô tế bào gan, TACE, huyết khối tĩnh mạch cửa cấp tính. Các biện pháp chẩn đoán bệnh não gan Chủ yếu dựa trên các yếu tố chính sau: Bệnh nhân có tiền sử bệnh gan cấp tính hoặc mãn tính, hoặc sau phẫu thuật bắc cầu nối tĩnh mạch cửa. Khám lâm sàng: • Rối loạn nhận thức: lú lẫn sau đó hôn mê. • Có các triệu chứng thần kinh như giảm trương lực, tăng phản xạ, rung giật, Babinski, đôi khi co giật. • Hơi thở có mùi gan. Thử nghiệm: • Điện não đồ: điện áp cao, đối xứng, sóng chậm delta. • Amoniac trong máu cao • Rối loạn điện giải và acid-base: natri máu thường giảm, kali giảm, canxi ít bị ảnh hưởng, dự trữ kiềm tăng, pCO2 giảm. • Dịch não tuỷ: tăng glutamine, acid glutamic. • Xét nghiệm chức năng gan. • Chụp CT và MRI: có thể có teo vỏ não hoặc phù não. Chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác như cai rượu, dùng thuốc an thần quá liều, viêm màng não, hạ đường huyết, ung thư não hoặc đột quỵ. Phòng ngừa bệnh não gan Các phương pháp ngăn ngừa hôn mê gan bao gồm: • Người bệnh nên đi khám sức khỏe định kỳ. Khi có dấu hiệu bất thường cần đến ngay các trung tâm chuyên khoa uy tín để thăm khám. • Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng các loại thuốc. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc uống hoặc kết hợp Đông Tây y khi chưa có sự hướng dẫn của bác sĩ. • Người bị bệnh gan nên tránh sử dụng các chất kích thích, rượu bia, thuốc lợi tiểu, an thần, ăn quá nhiều chất đạm. • Ngoài ra, cần tránh táo bón bằng cách ăn các thức ăn giàu chất xơ (rau, củ, quả, …). • Tiêm phòng cúm thường xuyên để hạn chế nhiễm trùng. Phá đồ điều trị bệnh não gan Đối với bệnh nhân có chỉ định nhập viện điều trị – Bệnh nhân biểu hiện HE thường ở trong tình trạng biến chứng xơ gan mất bù hoặc suy gan cấp tính, và do đó thường liên quan đến xuất huyết tiêu hóa, nhiễm trùng tiềm ẩn, suy thận, ung thư biểu mô tế bào gan hoặc ung thư biểu mô tế bào gan. huyết khối tĩnh mạch cửa. Bên cạnh việc điều trị HE, cần xử lý đồng thời các bệnh lý đi kèm. Ngoài ra, cần tầm soát các nguyên nhân khác có thể dẫn đến hôn mê như ngộ độc, hạ đường huyết, viêm não, màng não …
