Chuyện cô gái 19 tuổi mở startup được tung hô, giàu có nhất thế giới, 3 năm sau trắng tay

Holmes đã khiến các nhà đầu tư bị "mờ mắt" vì những bài thuyết trình, kế hoạch tài chính và sự tâng bốc quá đà của truyền thông.
Elizabeth Holmes đã huy động được hàng trăm triệu USD từ các nhà đầu tư với lời hứa rằng công nghệ xét nghiệm máu với chỉ một giọt duy nhất mà cô phát minh ra được sẽ thay đổi toàn bộ ngành ý tế. Tuy nhiên vào ngày hôm qua, Ủy ban chứng khoán Mỹ (SEC) đã buộc tội cô này tội lừa gạt nhà đầu tư và yêu cầu Holmes phải từ bỏ mọi vị trí ở công ty do chính cô gây dựng.

Án phạt được tuyên bố vào ngày thứ 4 bởi Ủy ban chứng khoán Mỹ đã nói chi tiết về việc Holmes và chủ tịch công ty Theranos đã nói dối trong nhiều năm liền về công nghệ của họ, qua mắt truyền thông, lợi dụng quảng bá, thu hút, kêu gọi nhà đầu tư rót hơn 700 triệu USD vào công ty này.
Một phần của án phạt, Holmes sẽ phải trả 500.000 USD tiền phạt, từ bỏ 19 triệu cổ phiếu và bị cấm nắm giữ vị trí Giám đốc hay Tổng giám đốc của một công ty đại chúng trong vòng 10 năm.
Hiện chưa rõ vụ việc của Holmes và công ty của cô này có bị đưa ra Tòa án liên bang hay không. Tuy nhiên nguồn tin của tờ Bloomberg cho biết, Tòa án San Francisco cũng đã điều tra vụ việc nhưng các bằng chứng có được đều chưa rõ ràng và vì vậy không thể kết luận.
Một vài người cho rằng vụ việc một cá nhân nếu có liên quan tới yếu tố tội phạm được xét xử bởi SEC chứ không phải Tòa án liên bang là không bình thường. "Do đây không phải trường hợp tội phạm điển hình kèm theo các cân nhắc và tình huống khác khiến SEC và các bên liên quan buộc phải xét xử trường hợp này trước".
Về phía Theranos, họ nói trong tuyên bố rằng sẽ "vui lòng làm rõ vấn đề này để hướng tới tiếp tục phát triển những công nghệ của công ty" và rằng "sẽ hợp tác điều tra chặt chẽ với SEC". John Dwyer – luật sư của Holmes thì từ chối đưa ra bình luận về vấn đề này.
"Theranos là một bài học dành cho thung lũng Silicon. Các nhà sáng lập đang muốn thay đổi, mang tới cuộc cách mạng cho các ngành công nghiệp cần nói với các nhà đầu tư sự thật về việc công nghệ của họ có thể làm gì trong hiện tại chứ không chỉ nói về những kỳ vọng nó sẽ xảy ra trong tương lai".
Xuất phát là ngôi sao sáng trong giới startup
Holmes bắt đầu thu hút được sự chú ý của báo giới vào năm 2013 khi cô tuyên bố rằng Theranos sở hữu công nghệ gần như trước đó được coi là không thể: Cỗ máy bí mật của họ có thể kiểm tra hàng loạt bài xét nghiệm máu chỉ cần lấy vài giọt từ ngón tay với tốc độ nhanh và rẻ hơn nhiều lần so với bình thường".
Thành viên hội đồng quản trị cũng gồm những tên tuổi lớn như Henry Kissinge, James Mattis – hiện là Cố vấn quân sự cho ông Trump và David Boies – luật sư có tiếng ở Mỹ.
Tuy nhiên, mọi thứ sau đó lại diễn ra không được như ý.
Holmes tuyên bố máy móc của mình có thể xử lý 90% xét nghiệm theo tiêu chuẩn thiết bị phòng lab. Cũng chính nhờ tuyên bố này mà Theranos đã đạt được thỏa thuận hợp với một chuỗi dược phẩm của nhà nước vào năm 2010 dù khi ấy công nghệ này vẫn chưa được "bán thương mại". (Phía SEC không nêu rõ tên chuỗi này và chỉ gọi đây là chuỗi dược phẩm A).
Ngoài ra, Theranos còn công khai về việc hợp tác với chuỗi hiệu thuốc Walgreen nhưng sau đó khi mọi chuyển vỡ lở, chuỗi này lại kiện Theranos.
Khi thỏa thuận với chuỗi A gần hoàn thành, Holmes nói với các kỹ sư trong công ty sửa các máy xét nghiệm máu tiêu chuẩn để thực hiện các bài xét nghiệm của Theranos.
Điều đáng nói ở đây là, Holmes đã hoàn toàn giấu nhẹm đi những thay đổi này và không nói cho lãnh đạo các hiệu thuốc rằng họ đang sử dụng công nghệ của bên thứ ba. Kết quả là chuỗi này đã cho Theranos 100 triệu USD "phí sáng chế" để giúp công ty mở rộng hoạt động.
Lừa đảo, gian lận
Nối tiếp đà đó, Holmes lợi dụng sự chú ý của truyền thông để huy động tiền. Theo những cáo buộc của SEC thì Holmes và cựu chủ tịch Ramesh Balwani đã liên tiếp mắc sai lầm hoặc cố tình đưa tin sai lệch cho các nhà đầu tư về sản phẩm, các mối quan hệ hợp tác kinh doanh và về triển vọng tăng trưởng trong dài hạn của Theranos.
SEC nói rằng công ty đã khiến các nhà đầu tư bị "mờ mắt" vì những bài thuyết trình, kế hoạch tài chính và sự tâng bốc quá đà của truyền thông.
Theranos nói rằng họ kỳ vọng tạo ra doanh thu 100 triệu USD trong năm 2014 mặc dù doanh thu trong năm đó chỉ đạt 100.000 USD. Công ty cũng nói với các nhà đầu tư rằng tính tới 2015 họ sẽ mang về doanh thu 1 tỷ USD.
Thậm chí, Theranos cũng đã tuyên bố sai lệch về thỏa thuận với Bộ quốc phòng Mỹ khi nói với các nhà đầu tư rằng công nghệ của họ được sử dụng bởi quân đội Mỹ trong cuộc chiến ở Afghanistan.
Kết thúc thảm hại
Hiện công ty đã rút lại kết quả của 10.000 bài xét nghiệm máu. Và theo yêu cầu của Trung tâm y tế và dịch vụ Y tế Mỹ, Holmes sẽ bị cấm điều hành các phòng thí nghiệm trong 2 năm. Công ty đã sa thải nhiều nhân viên và đóng cửa hoạt động xét nghiệm cho người tiêu dùng để tập trung vào phát triển công nghệ.
Tính tới cuối năm 2017, công ty "trên bờ vực phá sản", theo SEC. Steven Peikin – đồng giám đốc mảng cưỡng chế của SEC nói công ty tránh được mọi khoản phạt bởi hành động phi đạo đức và lừa gạt nhà đầu tư xuất phát từ 2 lãnh đạo Holmes và Balwani.