Bài tập tình huống dân sự - tình huống tuyên bố cá nhân mất tích, cá nhân chết và x

A. Xây dựng tình huống

Ông Phạm Văn A (Hộ khẩu nơi cư trú tại Hà Nội) do mâu thuẫn gia đình nên đã bỏ nhà ra đi từ ngày 15/6/2004, ông có một người vợ cùng một người con trai vào thời điểm hiện tại là 21 tuổi. Sau khi ông bỏ nhà, gia đình và người thân đã bằng mọi cách để tìm kiếm, liên tục thông báo tìm người thân trên các phương tiện thông tin đại chúng (TV, báo đài …) cùng với sự phối hợp của các cơ quan chức năng nhưng chưa có kết quả gì.

Sau 2 năm không có tin tức gì của ông A, cho đến ngày 20/7/2006 gia đình ông A đã yêu cầu Toà án địa phương tuyên bố ông A mất tích. Dựa trên các tình tiết bỏ nhà ra đi và 2 năm không hề có tin tức dù đã đi tìm kiếm rất nhiều, Toá án địa phương tuyên bố ông A mất tích.

Đến ngày 30/9/2009 – sau 3 năm kể từ ngày Toà án tuyên bố ông A mất tích, ông A vẫn bặt tăm và không hề có tin tức gì, gia đình ông A tiếp tục yêu cầu Toà án tuyên bố ông A đã chết. Và cũng đúng theo quy định pháp luật, dựa trên các căn cứ cụ thể, Toà án tuyên bố là ông A đã chết.

B. Phân tích tình huống và xác định hậu quả pháp lý của các tuyên bố:

1. Tuyên bố mất tích

Trước hết ta có thể thấy việc gia đình ông A yêu cầu Toà án tuyên bố ông A mất tích và Toà án dựa vào các căn cứ và tuyên bố ông A mất tích là hoàn toàn hợp lý và đúng pháp luật mà cụ thể ở đây là Điều 78 - Bộ luật Dân sự. Vì ngày cuối cùng biết được tin tức về ông A là ngày 15/6/2004 cũng chính là ngày mà ông bỏ đi, gia đình đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo và còn nhờ sự trợ giúp của các cơ quan chức năng nhưng vẫn không có thông tin gì về ông A cho đến tận 2 năm sau. Do vậy 20/7/2006 gia đình ông A hoàn toàn có quyền yêu cầu Toà án địa phương tuyên bố ông A mất tích theo Điều 78 – BLDS. Toà án cũng có đủ căn cứ và thẩm quyền để ra Tuyên bố mất tích với ông A.

Hậu quả pháp lý của Tuyên bố mất tích của Toà án trong trường hợp này bao gồm:

• Vợ ông A có quyền xin ly hôn để Toà án giải quyết ly hôn theo như khoản 2 Điều 78 – BLDS và Toà có quyền chấp nhận đơn ly hôn và giải quyết đơn đó cho vợ ông A.

• Toàn bộ tài sản của ông A được giao cho vợ ông A quản lý dựa theo điều 75 và 79 – BLDS.

• Trường hợp vợ ông A nộp đơn xin ly hôn và đã được Toà án giải quyết ly hôn theo đúng thủ tục và quy định pháp luật thì tài sản của ông A sẽ được giao cho con trai ông A (21 tuổi - Người đã thành niên) quản lý theo quy định rõ ràng tại điều 79 – BLHS.

2. Tuyên bố chết.

Sau 3 năm kể từ ngày Toà án tuyên bố ông A mất tích (20/7/2006), cho đến ngày 30/9/2009 ông A vẫn không có một chút tin tức gì, gia đình ông A có quyền yêu cầu Toà án tuyên bố ông A đã chết. Toà án cũng theo đúng căn cứ thực tế và trình tự pháp luật đã được quy định tại mục a khoản 1 điều 81 – BLDS. Do đã ba năm kể ngày quyết định tuyên bố mất tích của Toà án có hiệu lực mà vẫn không hề có tin tức xác nhận rằng ông A vẫn còn sống.

Hậu quả pháp lý của Tuyên bố chết của Toà án trong trường hợp này bao gồm:

• Quan hệ về hôn nhân, gia đình và các quan hệ nhân thân khác của ông A được giải quyết như đối với người đã chết theo quy định thông thường của pháp luật. (Khoản 1 điều 82 – BLDS)

• Quan hệ về tài sản của ông A cũng sẽ được giải quyết như đối với người đã chết và sẽ được giải quyết theo quy định của pháp luật về thừa kế. (Khoản 2 điều 82 – BLDS)

• Trong trường hợp vợ ông A (ông A là người đã bị tuyên bố chết) đã được ly hôn theo quy đinh tại khoản 2 điều 78 – BLDS hay kể cả vợ ông A đã kết hôn với người khác thì khi ông A còn sống trở về hay có tin tức xác thực là ông A còn sống, quyết định cho ly hôn và kết hôn vẫn có hiệu lực pháp luật. Ông A hoàn toàn phải chấp nhận và không thể thay đổi được gì. (Khoản 3 điều 80 – BLDS)

• Khi ông A (người đã bị tuyên bố chết) trở về hoặc có tin tức xác nhận rằng ông còn sống thì :

+ Chính bản thân ông A hoặc người nhà ông A có quyền yêu cầu Toà án ra quyết định huỷ bỏ Tuyên bố là ông A đã chết. (Khoản 1 điều 83 – BLDS)

+ Quan hệ nhân thân của ông A được khôi phục trừ trường hợp thứ 3 đã nêu ở trên. (Khoản 2 điều 83 – BLDS)

+ Ông A có quyền yêu cầu người nhận được thừa kế tài sản của ông (ở đây là vợ hoặc con trai ông) trả lại tài sản, giá trị tài sản hiện còn. (Khoản 3 điều 83 – BLDS)